Constructieve oppositie: dove coalitie
Zo ongeveer moet onze fractie zich op de avond van 19
september jl. hebben gevoeld in het raadsdebat over de financiële situatie van
onze gemeente en de beleidsrapportage die het College hierover had
uitgebracht. Na onze verkiezingswinst van vorig jaar, werden wij door PrO
en PGB, welke laatste de grootste partij was geworden door twee zetels weg te
halen bij de andere locale partij (AB), dringend uitgenodigd om deel te nemen
aan de door hen gewenste raadsbrede samenwerking. Er moest nieuw elan in het
gemeentebestuur worden gebracht door te breken met het bestaande systeem van
coalitievorming op basis van een bestuursakkoord. Niet te beroerd om samen
te werken, schoof onze fractie bij deze besprekingen aan, maar na nul op het
rekest te hebben gekregen bij de vraag naar financiële kaders (“niet
nodig, want er is genoeg geld”), en geen van de beoogde
samenwerkingspartners zich ook maar in enigerlei mate wilden vastleggen op
enig bestuurlijk uitgangspunt (“dat is oude politiek, wij gaan werken met
wisselende meerderheden”) en tenslotte ook de beoogde portefeuilleverdeling
weinig aan duidelijkheid te wensen over liet (“jullie niet en zeker niet op
financiën”), heeft onze fractie zich inderdaad zelf maar tot
oppositiepartij verklaard, maar wel met de uitdrukkelijke kanttekening dat deze
oppositie vanuit een constructieve houding zou worden gevoerd.
Bij die constructieve houding paste het volledig om
het College en de vier samenwerkende raadspartijen er vanaf dag 1 op te wijzen
dat de financiële tekorten in de jeugdzorg en in de WMO zodanig groot dreigden
te worden, dat het op zijn minst verstandig was om enigszins voorzichtig om te
gaan met de gemeentefinanciën. Immers, was bij de bespreking over de
raadsbrede samenwerking al gebleken, dat volgens PGB en PrO de overschotten van
het verleden terug moesten naar de burger en dat de door onze wethouder
Batenburg als minimum gekwalificeerde weerstandsratio van 1,5 eigenlijk de norm
moest zijn; eenmaal op het pluche bleek zelfs dat minimum voor hen te hoog
gegrepen.
De buffers, die door de vorige coalitie waren
opgebouwd om de tekorten op de jeugdzorg en de WMO zolang op te kunnen vangen
als nodig was om te komen tot de noodzakelijke beheersmaatregelen, zijn in de
anderhalf jaar dat dit college het bestuur voert, in razend tempo uitgegeven
aan zaken waarvan men zich kan afvragen of die behoren tot de kerntaken van de
gemeente met de miljoenen kostende fusie van de drie Oisterwijkse voetbalclubs
als meest in het oog springende voorbeeld van bestuurlijke onkunde.
De rekening
Afgelopen donderdagavond kwam de rekening: Het geld is
op en de wij kunnen kiezen tussen bezuinigen en lastenverzwaring, althans
zolang er nog iets te kiezen valt. Gezien het feit dat het College en de vier
samenwerkende raadspartijen kennelijk nog steeds niet bereid zijn duidelijk te
maken wat de kerntaken van de gemeente zijn en ook nog steeds geen begin hebben
gemaakt met de toegezegde beheersmaatregelen in de zorg, is het namelijk
alleszins waarschijnlijk dat bezuinigen alleen niet voldoende is en dat ook de
OZB fors omhoog zal moeten.
De VVD zeurt niet maar zegt waar het op staat
Onze fractie heeft daarop in de raadsvergadering van
19 september jl. aangegeven dat dit allemaal niet nodig was geweest, wanneer de
in de vorige coalitieperiode opgebouwde buffers zouden zijn gebruikt waarvoor
zij waren opgebouwd. Dat is echter niet gebeurd. Bij gebreke van een duidelijk
bestuursakkoord en de bijbehorende financiële kaders zijn deze miljoenen
uitgegeven aan randzaken waar deze of gene wisselende raadsmeerderheid op dat
moment om vroeg. Zou dat niet zijn gebeurd, dan zou er tijd genoeg zijn geweest
om de beheersmaatregelen in de zorg te kunnen treffen zonder dat de in die tijd
oplopende tekorten op de burgers van onze gemeente hadden moeten worden
afgewenteld.
Typerend was de reactie van PrO en PGB op de inbreng
die onze fractievoorzitter deze donderdag aan het debat gaf. Jean Coumans, die
vorig jaar nota bene zelf tegen de budgetten voor de voetbalfusie stemde,
verweet Anne Cristien populisme door de vier raadspartijen te confronteren met
de consequenties van de keuzes die destijds waren gemaakt. Roel van den
Bersselaar, die zichzelf omschreef als de politiek accountant van PGB, verweet
Anne Cristien dat zij het verschil niet begreep tussen structurele en
incidentele uitgaven en wist bovendien nog te melden dat de oorzaak van de
tekorten eigenlijk lag bij onze partij, omdat de VVD-premier in het torentje
degene was geweest die de gemeente met allerlei bezuinigingen op het gebied van
de zorg geconfronteerd had. Carlo van Esch vond het tenslotte nodig om Anne
Cristien vier keer met dezelfde vraag te interrumperen: "Waar denkt de VVD
dan die drie miljoen vandaan te halen als jullie het zo goed weten?"
Anne Cristien heeft iedereen netjes geantwoord (Jean:
de waarheid vertellen is geen populisme, Roel: je kunt een euro maar één keer
uitgeven, ongeacht of het structureel dan wel incidenteel is, en Carlo: als de
financiële reserves uit de vorige regeerperiode niet waren besteed aan de
voetbalfusie, had er nu niet bezuinigd hoeven te worden) en vervolgens diende
onze fractie een motie van afkeuring in. De vier samenwerkende raadsfracties
werden uitgenodigd om zich met ons uit te spreken dat het financieel beleid van
dit College van het afgelopen jaar niet voor herhaling vatbaar was. De blik
vertroebeld door loyaliteit jegens de eigen wethouders, sloten de vier
raadspartijen de rijen. Hoezo geen coalitie?
Dieptepunt
Alsof dat nog niet alles zei, sprak ook de reactie van
het College boekdelen. Wethouder Dion Dankers, die als portefeuillehouder
financiën rechtstreeks verantwoordelijk is voor het financiële debacle
dat zich nu aftekent, vond het nodig om in reactie op de motie van afkeuring op
te merken dat dit meer over de VVD zei, dan over het College. Toegegeven,
zelfkritiek is een zeldzame eigenschap, maar van een wethouder mag toch iets
meer worden verwacht. Wat in ieder geval gemist werd, is het antwoord op de
vraag wat het dan over de VVD zegt dat wij tegenover de Berap, die de wethouder
ons had gepresenteerd, zodanig kritisch stonden dat een motie van afkeuring op
zijn plaats geacht werd. Misschien zijn de druiven zuur, of misschien moet
de wethouder gewoon erkennen dat de portefeuille financiën voor hem toch iets
te hoog gegrepen is, maar op inhoudelijke kritiek past een inhoudelijke reactie
en niet het antwoord dat de wethouder afgelopen donderdagavond meende te moeten
geven. Een wethouder, die zijn verantwoordingsplicht tegenover de Raad serieus
neemt, gaat in debat en zoekt niet zijn toevlucht tot platte opmerkingen.
Constructief vooruit kijken
Het zal de komende tijd echter vooral moeten gaan over
de vraag hoe de tekorten kunnen worden teruggebracht. De VVD heeft aangegeven
het gesprek hierover met de andere raadsfracties en het College op
constructieve wijze te willen voeren. Dat gaan wij dan ook doen. Wij
zullen daarbij de vraag aan de orde stellen wat de kerntaken van de gemeente
zijn en aan de hand daarvan komen tot de (inmiddels onvermijdelijke)
ombuigingen. De 'lijst van Dankers' of, zoals Tom Tacken het in het BD noemt
'De Grabbelton', is voor ons daarbij niet heilig. De kerntakendiscussie en de
matrix 'eerst noodzakelijk, dan nuttig en dan pas wenselijk' zal voor ons
daarbij het uitgangspunt zijn. Verhoging van de OZB is ultimum remedium.
Het zal echter niet alleen over bezuinigingen of
lastenverzwaring moeten gaan. Ook de zorg zelf moet kritisch worden bekeken.
Recent onderzoek wijst uit dat 30% van het jeugdzorgbudget niet wordt besteed
aan de zorg zelf, maar aan "coördinatie en management". Ook daar zal
in het kader van de noodzakelijke beheersmaatregelen kritisch naar moeten
worden gekeken evenals naar nut en noodzaak van het uitgavenpakket zelf.
Discussie met onze leden
Wij beseffen ten volle dat dit een discussie zal worden met ingrijpende consequenties. Wij zullen als bestuur dan ook binnenkort een avond organiseren waarin een en ander met onze leden zal worden besproken en waarin onze leden dan tegelijkertijd kunnen aangeven of zij zich kunnen vinden in de koers die fractie en bestuur het afgelopen half jaar hebben gevolgd. U ontvangt daarvoor binnenkort een uitnodiging.
Eric Beele
voorzitter VVD Oisterwijk